کم کاری و نارسایی کلیه به دو شکل مزمن و حاد وجود دارد.در فرم حاد کم کاری به طور ناگهانی شروع میشود و نهایتا در عرض سه ماه کلیه ها کارکرد خود را بدست میاورند.ولی در نارسایی مزمن کلیه امکان برگشت کامل عملرد کلیه وجود ندارد.
تعریف نارسایی مزمن کلیوی:
بیماری مزمن کلیه ، که به آن نارسایی مزمن کلیه نیز گفته می شود ،به از بین رفتن تدریجی و غیرقابل برگشت عملکرد کلیه اطلاق میشود. کلیه های مواد زاید و مایعات اضافی موجود در خون را فیلتر کرده و در ادرار دفع می کنند. هنگامی که بیماری مزمن کلیه به مرحله پیشرفته می رسد ، سطح مضری از مایعات ، الکترولیتها و مواد زاید در بدن تجمع میکند.در مراحل اولیه بیماری مزمن کلیه ،ممکن است نشانه یا علائم کمی وجود داشته باشد وتا زمانی که عملکرد کلیه به میزان قابل توجهی مختل نشود علایم آشکار نشود.
علائم نارسایی مزمن کلیه:
در صورت پیشرفت آهسته آسیب به کلیه ، نشانه ها و علائم بیماری مزمن کلیه به مرور زمان ایجاد می شود. علائم و نشانه های بیماری کلیوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع مداوم
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- اختلال در وزن گیری در کودکان
- خستگی و ضعف
- رنگ پریدگی و کم خونی
- دردهای عضلانی و استخوانی
- مشکلات خواب
- تغییر در میزان ادرار که اکثرا به صورت کاهش حجم ادرار است
- کاهش سطح هوشیاری
- گرفتگی و اسپاسم عضلات
- تورم پاها و مچ پا
- خارش مداوم
- سردردهای مزمن
- بوی بد دهان
- در صورت ایجاد مایع در اطراف پرده قلب ، درد قفسه سینه
- اگر مایع در ریه ها ایجاد شود ، تنگی نفس بروز خواهد کرد
- فشار خون بالا که کنترل آن دشوار است
علائم و نشانه های بیماری کلیوی اغلب غیر اختصاصی هستند ، به این معنی که می توانند با علایم بسیاری از بیماریهای دیگراشتباه شوند. از آنجا که کلیه ها بسیار سازگار و قادر به جبران عملکرد از دست رفته هستند ، ممکن است علائم تا زمانی که آسیب جبران ناپذیری ایجاد نشده باشد ظاهر نشوند.
علل نارسایی مزمن کلیه:
بیماری مزمن کلیه زمانی اتفاق می افتد که یک بیماری شرایط عملکرد کلیه را مختل می کند و باعث می شود آسیب کلیه در طی چند ماه یا سال بدتر شود.
بیماری ها و شرایطی که باعث بیماری مزمن کلیه می شود عبارتند از:
- از شایعترین علت نارسایی مزمن کلیه در کودکان اختلالات ساختاری در تشکیل صحیح کلیه از دوران جنینی است .
- از علل شایع دیگر در کودکان عفونتهای مکرر ادراری میباشد.
- ریفلاکس ادرار با درجه بالا یعنی برگشت ادرار از مثانه به کلیه ها
- انسداد در مسیر مجاری ادرار
- سنگ سازیهای مکرر کلیه و مجاری ادرار
- مثانه عصبی
- دیابت نوع 1 یا نوع 2
- فشار خون بالایگلومرولونفریت یا التهاب کلیه در زمینه بیماریهای عفونی یا ارثی یا خودایمنی
- نفریت بینابینی یا تخریب لوله های کلیه و ایجاد فیبروز بجای آنها که در زمینه های ارثی یا داروها یا بیماریهای خود ایمنی اتفاق میفتد.
- بیماری های کیستیک کلیه
- بعضی از بیماریهای روماتولوژی
- سندرم نفروتیک مقاوم به درمان و دفع پروتیین طولانی مدت
- چاقی شدید
چه زمانی باید برای نارسایی مزمن کلیه به پزشک مراجعه کنید:
در صورت بروز نشانهها یا علائم فوق ، با پزشک خود مشورت کنید.اگر یک بیماری پزشکی مانند دیابت یا فشارخون دارید که خطر ابتلا به بیماری کلیه را افزایش می دهد ، پزشک احتمالاً در حین مراجعه به طور منظم فشار خون و عملکرد کلیه شما را با آزمایش ادرار و خون کنترل می کند. از پزشک خود بپرسید که آیا این آزمایشات برای شما ضروری است یا خیر.
عواملی که باعث پیشرفت سریعتر نارسایی کلیه میشود:
- دیابت
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی و عروقی (قلبی و عروقی)
- سیگار کشیدن
- چاقی
- نژاد آفریقایی-آمریکایی ، بومیان آمریکایی یا آسیایی-آمریکایی
- ساختار غیر طبیعی کلیه مانند کلیه های کوچک
- سن بالا
عوارض نارسایی مزمن کلیه:
بیماری مزمن کلیه می تواند بر هر ارگان بدن اثیر بگذارد. عوارض بالقوه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احتباس مایعات ، که می تواند منجر به تورم در بازوها و پاها ، فشار خون بالا یا تجمع مایعات در ریه ها شود (ورم ریوی)
- افزایش ناگهانی سطح پتاسیم خون (هایپرکالمی) ، که می تواند توانایی عملکرد قلب را مختل کند و ایجاد بی نظمی در ریتم ضربان قلب کند ،وممکن است تهدید کننده زندگی باشد.
- بزرگی بطن چپ قلب و نارسایی قلب و تصلب شراین
- پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان
- کم خونی
- کاهش قدرت جنسی ، اختلال در نعوظ یا کاهش باروری
- آسیب به سیستم عصبی مرکزی ، که می تواند باعث مشکل در تمرکز ، تغییر شخصیت یا تشنج شود
- کاهش پاسخ ایمنی ، که فرد را در مقابل عفونت آسیب پذیرتر می کند
- پریکاردیت یا التهاب غشای که قلب را می پوشاند (پریکارد)
- عوارض حاملگی که خطراتی را برای مادر و جنین در حال رشد ایجاد می کند
جلوگیری از نارسایی کلیه:
- هنگام استفاده از داروهای تسکین دهنده ضد درد مانند آسپیرین ، ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB ، و دیگر داروها) و استامینوفن (تیلنول ، و دیگرداروها) ، با پزشک خود مشورت کنید.مصرف بیش از حد یا طولانی بسیاری از داروهای تسکین دهنده درد می تواند منجر به آسیب کلیه شود در صورت نیاز به دارهای مسکن و اصولا هر دارویی در مورد دوز و مقدار مصرف و مدت زمان مصرف با پزشک خود مشورت کنید .بخصوص اگر درجاتی از نارسایی کلیه دارید حتما پزشک خود را مطلع کنید ،چون مقدار دارو در نارسایی کلیه با شرایط عادی بسیار متفاوت است.
- وزن سالم خود را حفظ کنید. اگر از نظر وزن سالم هستید ، برای نگه داشتن آن میتوانید در اکثر روزهای هفته ورزش کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید ، در مورد راهکارهای کاهش وزن سالم با پزشک خود صحبت کنید. غالباً این امر مستلزم افزایش فعالیت بدنی روزانه و کاهش کالری است.
- سیگار نکشید. استعمال سیگار می تواند به کلیه های شما آسیب برساند و آسیب کلیه موجود را بدتر کند. اگر سیگاری هستید ، در مورد راهکارهای ترک سیگار با پزشک خود صحبت کنید. گروه های پشتیبانی ، مشاوره و داروها همه میتوانند به شما کمک کنند تا جلوی آن را بگیرید.
- فشارخون خود را کنترل کنید
- با کمک پزشک شرایط پزشکی خود را مدیریت کنید. اگر بیماری یا شرایطی دارید که احتمال ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش می دهد ، برای کنترل آنها با پزشک خود همکاری کنید.
درمان نارسایی مزمن کلیه:
درمان اصلی درمان عامل زمینه ای ایجاد کننده نارسایی کلیه است .ولی از آنجا که بعضی از بیماریهای کلیه به دلیل ارثی بودن یا عدم پاسخ به درمانهای موجود و…قابل درمان نیستند ،در این شرایط نارسایی مزمن کلیه اجتناب ناپذیر است .و در این شرایط در صورتی که کارکرد کلیه به حداقل خود یا مرحله 5 برسد از درمانهای جایگزین کلیه مانند دیالیز یا در صورت داشتن اهدا کننده از پیوند کلیه استفاده کرد.
دکتر زهرا پورنصیری ،فوق تخصص نفرولوژی کودکان
بدون دیدگاه