کیست کلیه 

کیست کلیه، کیسه های حاوی مایع است که در کلیه ها تشکیل می شوند و به طور معمول قطر آن کمتر از دو ونیم سانتی متر است. کیست ساده کلیه با کیستهایی که در فرد مبتلا به بیماری کلیوی پلی کیستیک (PKD) ، که یک بیماری ژنتیکی است ، متفاوت است.

کیست ساده کلیه

کیست ساده کلیه اغلب در طی آزمایش تصویربرداری (به عنوان مثال سونوگرافی ، CT ، MRI) که برای یک بیماری دیگر انجام می شود ،به طور اتفاقی تشخیص داده می شود ، زیرا به ندرت باعث ایجاد درد یا علائم دیگر می شوند. هنوز مشخص نیست که چه عواملی باعث ایجاد کیست ساده کلیه می شود ، به ندرت تعدادش بیشتر از یک یا دو عدد است. کیست ساده کلیه در کودکان نادر است.ولی در سنین بالای 40 سال شیوع آن بتدریج زیاد میشود.کیست ساده معمولا علامتی نداشته و درمانی نیاز ندارند و نمیتوانند در کارکرد کلیه اختلال ایجاد کنند.

کیستهای پیچیده کلیه

در حالی که کیست های ساده  معمولاً یک کیسه ساده مایعات هستند ، اما اگر دارای سپتوم یا دیواره در فضای داخلی کیست باشد باشند نیاز به بررسی بیشتر از نظر عفونی یا بدخیمی دارند. داشتن دیوارههای ضخیم و یا تعداد بالای کیست یا وجود رسوب کلسیم در جدار کیست از موارد دیگری است که بررسیهای بیشتر را میطلبد. در چنین شرایطی  پزشک ممکن است تست تصویربرداری مثل سی تی اسکن یا ام آر آی یا آزمایش خون  درخواست کند.

کلیه دیسپلاستیک مولتی کیستیک

کلیه دیسپلاستیک مولتی کیستیک (MCDK) شرایطی است که کلیه در رحم مادر به طور صحیح تشکیل نمیشود.نتیجه این موضوع یک کلیه غیرفعال است که پر از کیست و بافت اسکار است.این ناهنجاری ارثی نیست و اینکه چه اتفاقی در دوران جنینی منجر به آن میشود مشخص نیست و اگر یک طرفه باشد  کلیه باقیمانده معمولاً قادر است عملکرد کلیه را بر عهده بگیرد. پزشک شما ممکن است آزمایش های بیشتری را برای ارزیابی این کلیه انجام دهد.

• بروز: MCDK از هر 4000 نوزاد یک مورد را مبتلا می کند.
• تشخیص: 70٪ موارد قبل از تولد نوزاد توسط سونوگرافی تشخیص داده می شوند.
• پیشگیری: هیچ راهی برای جلوگیری از بروزآن وجود ندارد چون یک پدیده اتفاقی است.
• چشم انداز: کودک مبتلا به کلیه مولتی دیسسپلاستیک اگر کلیه مقابل سالم باشد و هیچ نقص مادرزادی دیگر در هنگام تولد نداشته باشد دارای امید به زندگی عادی است. برای كودكی كه تنها یك كلیه اش کارمیكند ، آن كلیه سالم به علت جبرانی ممكن است كمی بزرگتر از حالت طبیعی باشد. و برای اطمینان از سالم بودن کلیه در زندگی نیاز به مراقبت های پیگیری دارد.

بیماری کلیه پلی کیستیک

گاهی اوقات کیست کلیه می تواند در اثر جهش ژنتیکی ایجاد شود. شایع ترین شکل آن کلیه پلی کیستیک است ، که در آن کیست ها می توانند جایگزین کلیه شوند و باعث نارسایی کلیه شوند. دو شکل وراثت وجود دارد: غیر جنسی غالب (ADPKD) و غیرجنسی مغلوب (ARPKD).

بیماری پلی کیستیک کلیه غالب autosomal Dominant Polycystic

با کیستهای  بزرگ و متعدد  کلیه همراه است. کیستها  غالباً از دوران کودکی یکی یکی شروع به ظهور می کنند ، اگرچه بیشتر کودکان و نوجوانان مبتلا تا زمان بزرگسالی هیچ علامتی ندارند.

• بروز: یک نفر از 500 را تحت تأثیر قرار می دهد. معمولاً سابقه خانوادگی کیست یا نارسایی کلیه در افراد بالای سی چهل سال  وجود دارد. والدینی که مبتلا به ADPKD هستند ، 50 درصد احتمال انتقال این بیماری به هر یک از فرزندانشان را دارند.
• علائم: اغلب اولین علامت فشار خون بالا ، خون در ادرار یا احساس سنگینی یا درد در ناحیه پشت ، پهلوها یا شکم است. بعضی اوقات ، اولین علامت عفونت ادراری (UTI) یا سنگ کلیه است.
• تشخیص: كودكان با سابقه خانوادگیADPKD برای شناسایی تظاهرات اولیه بیماری باید سونوگرافی کلیه و اندازه گیری فشار خون انجام دهند. صرف نظر از اینکه والدین مبتلا به ADPKD باشند ، انجام آزمایشات تصویربرداری از کلیه برای کودکان و نوجوانان سالم قبل از 18 سالگی توصیه نمی شود. یکی از دلایل آن این است که ممکن است تأثیرات نامطلوبی بر کودک بگذارد ، حتی اگر هنوز هیچ علایمی وجود نداشته باشد.به آزمایش ژنتیکی در کودکان و نوجوانان مبتلا در اکثر مواقع نیازی نیست. توجه: این توصیه ها ممکن است با پیشرفت در درمان ADPKD تغییر کند.
• چشم انداز: در حال حاضر هیچ درمانی قطعی برای جلوگیری از شکل گیری یا بزرگ شدن کیست وجود ندارد.

بیماری کلیوی پلی کیستیک مغلوب

با کلیه های بزرگ و کیست های کوچک  همراه هستو کیست بزرگ بندرت دیده میشود. بعضی اوقات ، کلیه ها آنقدر بزرگ هستند و به قدری کاهش عملکرد دارند که نوزادان با مشکلات شدید تنفسی به دنیا می آیند و زنده نمی مانند.

• بروز: نسبتاً نادر است و در 1 در 20،000 رخ می دهد.
• تشخیص: بیشتر موارد قبل از تولد نوزاد توسط سونوگرافی تشخیص داده می شوند.
• چشم انداز: بیشتر کودکان مبتلا به کلیه پلی کیستیک مغلوب دچار فشار خون بالا و نارسایی پیشرونده کلیه در سنین پایین هستند. آنها برای زنده ماندن باید دیالیز کلیه انجام دهند و یا پیوند کلیه را در اواخر کودکی دریافت کنند. تعدادی از این کودکان همچنین به بیماری کبد مبتلا می‌شوند و منجر به خونریزی مری و در نهایت نارسایی کبدی می شود.

فعالیت بدنی و کودکان مبتلا به بیماری کلیوی در کیستیک

کیست های بسیار بزرگ می توانند با ترومای جزئی پارگی کنند و منجر به خون در ادرار و گاهی خونریزی شدید شود. پزشک فرزند شما به تصمیم گیری در مورد محدود بودن فعالیت بدنی کمک خواهد کرد. این امکان وجود دارد که کودکانی که کلیه های بزرگ دارند و یا کیست های بزرگ دارند اگر در ورزش های سنگین مانند فوتبال بازی کنند ، مقدار بیشتری خون در ادرار داشته باشند.

چشم انداز کودکان مبتلا به کیست کلیه

تعداد کیستهایی که کودک دارد بر علائم و نشانه های او تأثیر می گذارد. در بیشتر کودکان ، کیست ساده کلیه ،بسیار آهسته رشد می کند و مشکلی ایجاد نمی کند. بنابراین هیچ درمانی لازم نیست.

اگر کیست بسیار بزرگ شود ، ممکن است باعث درد پهلوها یاشکمی یا اختلال در عملکرد کلیه شود. با این حال ، انجام جراحی بر روی کیست بسیار نادر است. به طور معمول ، اگر کیست آلوده شود و به خوبی به آنتی بیوتیک ها پاسخ ندهد ، یا باعث درد قابل توجهی می شودکیست برداشته یا تخلیه می شود.یک نفرولوژیست اطفال و یک متخصص ارولوژی اطفال با هم همکاری می کنند تا تصمیم بگیرند کیست کلیه جراحی شود یا خیر.

توجه: جراحی فقط در كودكان مبتلا به بیماری کلیوی کیستیک می تواند تعداد محدودی از کیست را از بین ببرد. بعد از عمل ، کیستهای کوچکتر می توانند بزرگتر شوند. این بدان معنی است که عمل جراحی درمان نهایی نیست و مراقبت های بیشتری برای مدیریت طولانی مدت لازم است.

در نهایت لازم به تذکر است

• گاهی کیست کلیه در زمینه یک بیماری یا سندرم غیر کلیوی ایجاد میشود و در نتیجه معاینه تمام اندامهای کودک ضروری میباشد.
• گاهی کیست کلیه اکتسابی بوده و با گذشت زمان ایجاد میشود مثلا در بیمارانی که به مدت طولانی دیالیز میشوند این اتفاق میفتد.
• در بعضی از بیماریهایی که با کاهش پتاسیم خون همراه است میتواند به مرور زمان کیست کلیه ایجاد شود.
• در بعضی مواقع هیدرونفروز یا ورم کلیه توسط رادیولوژیست اشتباها کیست گزارش میشود.

دکتر زهرا پورنصیری فوق تخصص کلیه و مجاری ادرار کودکان و نوجوانان