وجود کریستال در ادرار نشانه چیست؟

 

ادرار حاوی تعداد زیادی ماده شیمیایی مختلف است .تحت برخی شرایط ، این مواد شیمیایی ممکن است در بلورهای نمکی جامد شوند که  کریستال نامیده می شود.

کریستال ها را می توان در ادرار افراد سالم یافت. بسیاری از انواع کریستال های ادرار نسبتاً بی ضرر هستند.ولی در برخی موارد ، کریستال های ادرار می توانند نشانگر یک بیماری زمینه ای جدی تر باشند. علائمی که نشان دهنده یک وضعیت جدی تر می تواند باشد شامل موارد زیر میباشد:

• همراهی با عفونت ادراری
• تب
• همراهی با سنگ کلیه
• درد شدید شکم
• وجود خون در ادرار
• وجود گلبول سفید درادرار
• زردی

• سوزش یا تکرر ادرار
• همراهی با عقب افتادگی ذهنی یا تشنج
• نوع و جنس کریستال

انواع کریستال ادرار:

کریستالهای اسید اوریکی:

بلورهای اسید اوریک می توانند انواع مختلفی از اشکال داشته باشند: چهارگوش ، بشقاب مانند یا الماس.آنها را می توان در ادرار طبیعی مشاهده کرد .شایعترین علت آن کم آبی میباشد.هم چنین اسیدی بودن ادرار و رژیم غذایی سرشار از پروتئین نیز  باعث افزایش اسید اوریک در ادرار می شود .آنها همچنین می توانند در اثر سنگ کلیه ، نقرس ، یا شکستن سلولی در شیمی درمانی یا سندرم لیز تومور ایجاد شوند .علائم سنگ کلیه شامل خون در ادرار ، درد شدید شکمی ، پهلو یا درد کشاله ران است. علائم نقرس می تواند شامل درد و سوزش ، سفتی و تورم در مفصل باشد.در کودکانی که اختلال تکاملی یا خودآزاری یا تشنجات مکرر دارن وجود اسید اوریک فراوان در در ادرار میتواند نشانه سندرم لیش نیهان باشد.

کریستالهای اورات آموفوس:

گرانولهای زرد یا صورتی نارنجی هستند که در ادرار اسیدی و در شرایط کم آبی در ادرار دیده میشوند .کریستالهای اورات آمورفوس یا اورات بی شکل عامل ایجاد لکه های صورتی نارنجی درپوشک  نوزادان و کودکان در شرایط کم آبی هستند.هم جنین در صورت نگهداری نمونه ادرار در محیط سرد نیز تشکیل میشود.

کریستال های اگزالات کلسیم:

بلورهای اگزالات کلسیم دمبل یا پاکت شکل می باشند. آنها بی رنگ هستند و در ادرار سالم یافت می شوند.

اگر همراه با گلبول قرمز در ادرار باشد میتواند ردپایی از سنگ کلیه باشد.مصرف بالای اگزالات از طریق غذا مانند اسفناج ،چغندر ،کاکائو،توت فرنگی،آجیل جات،ریواس و…. منجر به تشکیل کریستالهای اگزالات کلسیم در ادرار میشود.کریستالهای اگزالات درادرار اسیدی نیز وجود دارد.

هم چنین کریستالهای اگزالات کلسیم در  مسمومیت با ضدیخ یا  اتیلن گلیکول به وفور در ادرار تشکیل میشود.

 کریستال های فسفات کلسیم:

کریستال های فسفات کلسیم بی رنگ هستند و ممکن است مانند ستاره یا سوزن مانند باشند.برخلاف کریستالهای اگزالات کلسیم آنها اغلب در ادرار قلیایی ظاهر می شوند ، اگرچه در ادرار طبیعی نیز وجود دارد.ادرار قلیایی در گیاه خواران،در عفونت ادراری با بعضی از انواع میکربها و در بعضی از بیماران کلیوی نادر که قادر به دفع اسید خون از ادرار نیستند دیده میشود .بعضی از سنگهای کلیه نیز از جنس فسفات کلسیم هستند.

کریستالهای کربنات کلسیم:

بلورهای کربنات کلسیم دیسک های گرد و بزرگ با سطوح صاف هستند. آنها اغلب یک رنگ زرد یا قهوه ای روشن هستند. کریستال های کربنات کلسیم در افرادی که مکمل های کلسیم دریافت میکنند دیده میشود و میتواند با احتمال بیشتر برای تشکیل سنگ کلیه همراه باشد.

اگر در ادرار کریستالهای کربنات کلسیم وجود دارد ، پزشک ممکن است به جای مکمل ها ، کلسیم را از طریق روش های دیگر مانند اضافه کردن لبنیات بیشتر به رژیم غذایی جایگزین کند.

کریستال های فسفاتی مانند فسفات آمونیوم منیزیم (استرویت) یا تریپل فسفات یا فسفات آمورفوس:

بلورهای فسفات آمونیوم منیزیم اغلب مستطیلی و به شکل تابوت هستند. بی رنگ هستند. آنها در ادرار سالم (بخصوص در ادرار قلیایی)به وفور یافت میشوند .ولی اگردر ادرار گلبول سفید وجود داشته باشد باید ادرار از نظر عفونت ادراری بخصوص با میکرب پروتئوس و هم چنین وجود سنگهای عفونی کلیه بررسی شود.

 کریستالهای بیلی روبین:

نشانگر تخریب گلبولهای قرمز یا بیماری کبدی است.بلورهای بیلی روبین ظاهری دانه ای سوزنی دارند و غالباً بسیار کوچک و به رنگ زرد هستند. مقادیر زیاد کریستالهای بیلی روبین یا بیلی روبین در ادرار شما می تواند نشان دهنده بیماری کبد یا عملکرد ضعیف کبد باشد. علائم دیگر ممکن است شامل تهوع ، درد ، استفراغ ، زردی و تب باشد.

کریستال کلسترول:

بلورهای کلسترول اغلب مانند مستطیل های بلند و شفاف با گوشه های واضح هستند. در افرار طبیعی بندرت دیده میشود و اکثرا در بیمارانی که دفع پروتیین دارند دیده میشود.

کریستال سیستین:

وجود آن در ادرار همیشه غیر طبیعی است.سیستین یک اسید آمینه است و می تواند باعث بلورهای ادرار و سنگ کلیه شود. سنگ کلیه ناشی از اسید سیستین معمولاً از سایر سنگ کلیه ها بزرگتر است. این یک بیماری نادر و اغلب ژنتیکی است.

به شرایطی که باعث اتصال سیستین به یکدیگر و تشکیل کریستال ها می شود ، سیستینوریا گفته می شود . کریستال ها ، هنگامی که در ادرار یافت می شوند ، اغلب مانند شش گوش شکل می گیرند و ممکن است بی رنگ باشند.

این بیماران مستعد سنگ سازی های مکرر بوده و نیاز به درمان برای تمام طول عمر خود دارند.

کریستال لوسین:

این کریستال نیز جزو کریستالهای غیرطبیعی در ادرار است.این بلورها دیسک های قهوه ای زرد با حلقه های متحرک مانند یک تنه درخت هستند. بلورهای لوسین به طور معمول در ادرار سالم یافت نمی شوند. آنها در ادرار اسیدی یافت می شوند. آنها معمولاً علامت بیماری شدید کبدی هستند.درمان شامل بهبود عملکرد کبد است.

کریستال تیروزین:

یکی دیگر از کریستاهای غیر طبیعی در ادرار است.بلورهای تیروزین بی رنگ و سوزن مانند هستند. غالباً در ادرارهای اسیدی دیده می شوند و ممکن است در اثر اختلالات متابولیک مانند بیماری کبد یا بیماری ژنتیکی  تیروزینمی ایجاد شود.

کریستالهای ناشی از مصرف داروها:

مصرف بعضی از داروها میتواند به طور موقت ایجاد کریستال در ادرار بکند.ایندیناویر یک داروی است که برای درمان ایدزاستفاده می شود. این می تواند باعث ایجاد بلورها در ادرار شود. کریستال های ایندیناویر ممکن است شبیه به خاموشی ، صفحات مستطیلی یا فن باشد. علائم دیگر کریستال های ایندیناویر ممکن است شامل درد کمر یا پهلو باشد.داروی دیگر مانند آسیکلویر ،بعضی از انواع چرک خشک کن ها،بعضی از انواع ادرارآورها نیز شامل این گروه میشوند.

کریستال در ادرار چگونه تشخیص داده میشود:

کریستال در ادرار از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص میباشد.اگر پزشک شما مشکوک باشد که شما بیماری کلیه  دارید ، برای شما درخواست آنالیز ادرار میکند. یا در بعضی موارد ، پزشک ممکن است به عنوان بخشی از ویزیت سلامتی یا معاینه سالانه شما ، یک آزمایش ادرار انجام دهد ، حتی اگر شکایات دیگری نداشته باشید.

برای آزمایش ادرار از شما خواسته می شود نمونه ادرار تهیه کنید. لازم به تذکر است نمونه ادرار تازه برای آنالیز بسیار بهتر از نمونه ای است که چند ساعت در یخچال مانده یا در هوای اطاق رها شده باشد.تکنسین آزمایشگاه که نمونه را بررسی می کند ، ابتدا آن را برای هر رنگ وکدورتی که ممکن است نشان دهنده عفونت باشد ، مشاهده می کند. مثلاً بیلی روبین می تواند ادرار را به عنوان یک رنگ چای تیره تبدیل کند. خون ممکن است با چشم غیر مسلح آشکار باشد.

آنها سپس از آزمایشگاهی برای آزمایش اجزای درون ادرار استفاده می کنند.در نهایت تکنسین نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می کند ، جایی که در صورت وجود آنها می توانند کریستال ها را ببینند.

بسته به آنچه پزشک شما پیدا کرده است ، آنها ممکن است آزمایش های اضافی سفارش دهند. به عنوان مثال ، در صورت یافتن بیلی روبین در ادرار ، ممکن است برای ارزیابی سلامت کبد شما دستور کار خون یا سونوگرافی را بدهند. اگر کریستال های ادرار حاوی کلسترول بالا باشند ، آنها برای ارزیابی میزان کلسترول فعلی شما دستور آزمایش خون می دهند.

آیا تشکیل کریستال در ادرار قابل پیشگیری است:

همانطور در بالا به طور مفصل بحث شده هر نوع کریستالی نشانه بیماری نیست و در صورت مشاهده قبل از نگرانی بی مورد بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

در بسیاری از موارد ، کریستال های ادرار با تغییر در شیوه زندگی و رژیم غذایی بسیار قابل درمان هستند. در بعضی موارد ، ممکن است برای درمان شرایط زمینه ای ، دارو لازم باشد.

موثرترین راه برای جلوگیری از بلورهای ادرار نوشیدن آب بیشتر و آبرسانی بیشتر است. این به رقیق شدن غلظت های شیمیایی در ادرار کمک می کند و از شکل گیری کریستال ها جلوگیری می کند.

همچنین می توانید در رژیم غذایی خود تغییرات خاصی ایجاد کنید. پزشک شما می تواند بر اساس نوع کریستال هایی که ایجاد کرده اید در تعیین اینکه چه تغییراتی ایجاد می کنید ، به شما کمک کند. به عنوان مثال ، آنها ممکن است پروتئین را کاهش دهند ، یا غذاهای پر اگزالات را کاهش دهند (مانند کریستالهای اگزالات کلسیم).

اجتناب از غذاهای شور نیز می تواند به جلوگیری از کریستالهای مختلف ادرار کمک کند ، بنابراین از بین بردن غذاهای فرآوری شده می تواند مفید باشد.

در هر حال اگر بنا به تشخیص پزشک نوع کریستال غیرمعمول باشد یا علایم همراه مشکوک به بیماری جدی کلیوی وجود داشته باشد قاعدتا پزشک شما بر طبق آن اقدامات تشخیصی یا درمانی مناسب را انجام خواهد داد.

در بسیاری از موارد ، کریستال های ادرار با تغییر در شیوه زندگی و رژیم غذایی بسیار قابل درمان هستند. در بعضی موارد ، ممکن است برای درمان شرایط زمینه ای ، دارو لازم باشد.

دکتر زهرا پورنصیری ،قوق تخصص کلیه کودکان،فروردین 99