“گلومرولونفریت” یا” نفریت” به التهاب فیلترهای ریز در کلیه ها (گلومرول ها)میگویند. گلومرول یا گلومرولوس واحد تصفیه کننده کلیه میباشد .در هر کلیه 1 میلیون گلومرول وجود دارد.خون وارد این دستگاه تصفیه میشود و در لوله های آن مواد زائد خارج و مواد ضروری باز جذب و مجددا به خون موجود در عروق دور لوله های نفرون می گردد. مایع و مواد زائد اضافی که گلومرول ها از جریان خون خارج می کنند، به صورت ادرار از بدن خارج می شوند. گلومرولونفریت وقتی ایجاد میشود که این صافی مورد هجوم سلولهای التهابی و یا ویروس یا باکتری یا مواد آسیب زای دیگر قرار گرفته و خون و پروتیین و مواد دیگر که عملا نمیبایست از سوراخ های آن عبور کنند به علت آسیب این محافظ از آن رد میشوند و وارد لوله های ادراری شده و از ادرار دفع میشوند. گلومرولونفریت می تواند به طور ناگهانی (حاد) یا به تدریج (مزمن) ایجاد شود.
گلومرولونفریت گاهی صرفا یک بیماری کلیوی و محدود به کلیه است و گاهی در زمینه یک بیماری سیستمیک مثل بیماریهای خود ایمنی یا بیماریهای عفونی و…رخ میدهد و کلیه فقط یکی ازارگانهای قربانی در این بیماریهاست و ارگانهای دیگر نیز درگیر هستند. در هر حال التهاب شدید یا طولانی مدت همراه با گلومرولونفریت می تواند به کلیه ها آسیب برساند.
علایم گلومرولونفریت یا نفریت (التهاب کلیه ها) چیست:
علائم و نشانه های گلومرولونفریت ممکن است بسته به نوع حاد یا مزمن و علت آن متفاوت باشد. علائم گلومرونفریت مزمن ممکن است بسیار آهسته و موذیانه ظاهر شود.و فرضا اولین نشانه گزارش خون در آزمایش ادراری باشد که به طور اتفاقی یا برای چک آپ برای کودک خود انجام داده اید.ولی علایم در موارد حاد بسیار پر و صدا ظاهر میشود.
-
- علائم و نشانه های گلومرولونفریت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ادرار قرمز یا به رنگ چایی از گلبول های قرمز موجود در ادرار (هماچوری).
- ادرار کف آلود یا حباب دار به دلیل پروتئین اضافی در ادرار (پروتئینوری).
- فشار خون بالا یا سردرد ناشی از آن .
- احتباس مایعات یا ورم (ادم) همراه با تورم مشهود در صورت، دست ها، پاها و شکم.
- کاهش حجم ادرار.
- تهوع و استفراغ.
- گرفتگی عضلات.
- خستگی.
- کاهش سطح هوشیاری یا تشنج به علت اوره بالا.
- رنگ پریدگی به علت کم خونی .
- ضایعات پوستی به علت خونریزی مویرگی ناشی از پلاکت پایین که بعضی از انواع گلومرونفریت ایجاد میشود.
- شکم درد.
- و بسیاری از علایم دیگر که در زمینه بیماری سیستمیک ایجاد کننده گلومرولونفریت ممکن است پدیدار شود.
علل:
بسیاری از شرایط می توانند باعث گلومرولونفریت شوند. گاهی این بیماری ارثی است و گاهی علت آن ناشناخته است. عواملی که می توانند منجر به التهاب گلومرول ها شوند عبارتند از شرایط زیر.
عفونت ها
بیماری های عفونی می توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم منجر به گلومرولونفریت شوند. این عفونت ها عبارتند از:
- گلومرولونفریت پس از میکرب استرپتوکوک که معمولا عامل عفونت گلو یا گاهی عفونت پوستی به اسم زردزخم میباشد.. گلومرولونفریت ممکن است یک یا دو هفته پس از بهبودی عفونت گلودرد استرپتوکوکی یا به ندرت عفونت پوستی ناشی از باکتری استرپتوکوک (ایپتیگو) ایجاد شود. التهاب زمانی رخ می دهد که آنتی بادی های ضد باکتری در گلومرول ها رسوب کند. احتمال ابتلای کودکان به گلومرولونفریت پس از استرپتوکوک نسبت به بزرگسالان بیشتر است و همچنین احتمال بهبودی سریع آنها بیشتر است.
- اندوکاردیت باکتریایی اندوکاردیت باکتریایی عفونت پوشش داخلی حفره ها و دریچه های قلب است. مشخص نیست که آیا التهاب در کلیه ها نتیجه فعالیت سیستم ایمنی به تنهایی است یا عوامل دیگر.
- عفونت های ویروسی: کلیه عفونت های ویروسی مانند هپاتیت B و هپاتیت C آنفولانزا،کرونا و….میتواندباعث التهاب گلومرول ها و سایر بافت های کلیه می شود.
- عفونت با HIV، ویروسی که باعث ایدز می شود، می تواند منجر به گلومرولونفریت و آسیب تدریجی کلیه شود، حتی قبل از شروع ایدز.
بیماری های خود ایمنی
بیماری های خودایمنی بیماری هایی هستند که در اثر حمله سیستم ایمنی به بافت های سالم ایجاد می شوند. بیماری های خود ایمنی که ممکن است باعث گلومرولونفریت شوند عبارتند از:
- لوپوس. یک بیماری التهابی مزمن، لوپوس اریتماتوز سیستمیک می تواند بسیاری از قسمت های بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله پوست، مفاصل، کلیه ها، سلول های خونی، قلب و ریه ها.
- گودپاسچر. در این اختلال نادر که به عنوان بیماری ضد GBM نیز شناخته می شود، سیستم ایمنی آنتی بادی هایی را برای بافت های ریه و کلیه ایجاد می کند. می تواند باعث آسیب تدریجی و دائمی به کلیه ها شود.
- نفروپاتی IgA: این ایمونوگلوبولین یک آنتی بادی است که اولین خط دفاعی در برابر عوامل عفونی است. نفروپاتی IgA زمانی رخ می دهد که رسوبات آنتی بادی در گلومرول ها جمع می شود. التهاب و آسیب بعدی ممکن است برای مدت طولانی شناسایی نشود. شایع ترین علامت وجود خون در ادرار است.
واسکولیت
- واسکولیت التهاب رگ های خونی است. انواع واسکولیت که می تواند باعث گلومرولونفریت شود عبارتند از:
- پلی آرتریت . این شکل از واسکولیت بر عروق خونی متوسط و کوچک در بسیاری از قسمتهای بدن ، از جمله کلیهها، پوست، ماهیچهها، مفاصل و دستگاه گوارش تأثیر میگذارد.
- گرانولوماتوز وگنر . این شکل از واسکولیت ، که قبلا به عنوان گرانولوماتوز وگنر شناخته میشد ، رگهای خونی کوچک و متوسط در ریهها، مجاری هوایی فوقانی و کلیهها را تحت
- تأثیر قرار میدهد.و خونریزی ریه و سینوزیت های مقاوم به درمان از علایم اصلی آن است.
- علل دیگر
به ندرت، گلومرولونفریت مزمن به صورت ارثی دیده می شود. یکی از اشکال ارثی، سندرم آلپورت ، نیز ممکن است شنوایی یا بینایی را مختل کند.
گلومرولونفریت با سرطان های خاصی مانند سرطان معده، سرطان ریه و لوسمی لنفوسیتی مزمن مرتبط است.
عوامل ایجاد کننده اسکار یا زخم در گلومرول:
برخی بیماری ها یا شرایط باعث ایجاد اسکار در گلومرول ها می شوند که منجر به عملکرد ضعیف و کاهش عملکرد کلیه می شود. این شامل:
فشار خون بالا. فشار خون بالا در درازمدت و با درمان نامناسب می تواند باعث ایجاد اسکار و التهاب گلومرول شود. گلومرولونفریت نقش کلیه در تنظیم فشار خون را مهار می کند.
بیماری کلیوی دیابتی (نفروپاتی دیابتی). سطح بالای قند خون به زخم شدن گلومرول ها کمک می کند و سرعت جریان خون از طریق نفرون ها را افزایش می دهد.
اسکلروز کانونی گلومرولی FSGS:در این حالت، جای زخم در میان برخی از گلومرول ها پراکنده است. این ممکن است نتیجه یک بیماری دیگر مانند بعضی از بیماریهای ژنتیکی یا ویروس ایدز یا به علت چاقی مفرط و… باشد یا ممکن است بدون دلیل شناخته شده رخ دهد.
عوارض
گلومرولونفریت بر توانایی نفرون ها برای فیلتر کردن جریان خون موثر است. شکست در فیلتر منجر به موارد زیر می شود:
تجمع مواد زائد یا سموم در جریان خون.
از دست دادن مواد معدنی و مواد مغذی ضروری.
از دست دادن گلبول های قرمز.
از دست دادن پروتئین های خون.
عوارض احتمالی گلومرولونفریت عبارتند از:
نارسایی حاد کلیه. نارسایی حاد کلیه کاهش ناگهانی و سریع عملکرد کلیه است که اغلب با علت عفونی گلومرولونفریت همراه است. انباشته شدن مواد زائد و مایعات می تواند تهدید کننده زندگی باشد اگر به موقع با دستگاه فیلتر مصنوعی (دیالیز) درمان نشود. کلیه ها اغلب پس از بهبودی عملکرد معمولی خود را از سر می گیرند.
بیماری مزمن کلیوی. التهاب مداوم منجر به آسیب طولانی مدت و کاهش عملکرد کلیه ها می شود. بیماری مزمن کلیه به طور کلی به عنوان آسیب کلیه یا کاهش عملکرد برای سه ماه یا بیشتر تعریف می شود. بیماری مزمن کلیه ممکن است به مرحله نهایی بیماری کلیوی برسد که به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارد.
فشار خون بالا. آسیب به گلومرول ها در اثر التهاب یا اسکار(زخم) می تواند منجر به افزایش فشار خون شود.
سندرم نفروتیک: سندرم نفروتیک وضعیتی است که در آن پروتئین خون بیش از حد در ادرار و بسیار کم در جریان خون وجود دارد. این پروتئین ها در تنظیم مایعات و سطح کلسترول نقش دارند. کاهش پروتئین خون منجر به کلسترول بالا، فشار خون بالا و تورم (ادم) صورت، دست ها، پاها و شکم می شود. در موارد نادر، سندرم نفروتیک ممکن است باعث لخته شدن خون در رگ کلیه شود.
پیشگیری
برای بعضی از انواع گلومرونفریت ممکن است هیچ راهی برای پیشگیری وجود نداشته باشد.ولی بسیاری از گلومرونفریتها با داروهایی مانند کورتون و سایر داروهای جدید در حد بسیار عالی قابل کنترل و درمان هستند. در اینجا چند مرحله وجود دارد که ممکن است مفید باشد:
به دنبال درمان سریع عفونت استرپتوکوکی همراه با گلودرد یا زرد زخم باشید.
در صورت ابتلا به ویروسهای هپاتیت درمان مناسب را انجام دهید
فشار خون بالا را کنترل کنید، که احتمال آسیب به کلیه های در اثر فشار خون بالا را کاهش می دهد.
قند خون را کنترل کنید تا از نفروپاتی دیابتی جلوگیری کنید.
چه زمانی و به چه پزشکی باید به پزشک مراجعه کرد ؟
اگر علائم گلومرولونفریت را در کودک خود مشاهده کردید ، باید در اولین فرصت به پزشک کودکان و در صورت صلاحدید ایشان به نفرولوژیست (فوق تخصص کلیه )کودکان مراجعه بفرمایید.
دکتر زهرا پورنصیری /نفرولوژیست کودکان
انتشارمطلب فوق در صورت ذکر منبع (www.drpournasiri.com)و نام نویسنده بلا مانع است.
در صورت نیاز به مشاوره وراهنمایی بیشتر میتوانید برای دریافت نوبت ویزیت حضوری یا آنلاین با شماره 09386282527 تماس حاصل فرمایید.
بدون دیدگاه