پروتئینوری یا دفع پروتیین در کودکان چیست؟

پروتئینوری به این معنی است که در ادرار کودک شما پروتئین وجود دارد. کلیه ها اندام هایی هستند که مواد زائد، مایعات اضافی و نمک را فیلتر می کنند. این مواد زائد از طریق ادرار از بدن خارج می شوند.همه کودکان مقدار کمی پروتئین در ادرار دارند. اما وجود بیش ازحد آن ، ممکن است نشان دهنده مشکل در کلیه های کودک شما باشد.

گاهی اوقات کودکان بزرگتر ممکن است پروتئینوری وضعیتی داشته باشند. یعنی پروتئین تنها زمانی وارد ادرار می شود که کودک ایستاده است. کودکانی که این عارضه را دارند هیچ آسیبی به کلیه ها وارد نمی شود. اما به دلایلی نامعلوم، در طول روز که فعال هستند، پروتئین را در ادرار از دست می دهند. ولی در شب هنگام خواب، کلیه‌های آنها پروتئین را در ادرار ترشح نمی‌کنند.

چگونه میتوانیم متوجه شویم که در ادرار کودک ما پروتیین دفع میشود؟

شما نمی توانید پروتئین را در ادرار فرزندتان را ببینید. پروتئینوری باعث درد نمی شود.از علایمی مثل ورم پلک ،ورم پا ،ورم شکم,کاهش حجم ادرار ،کف کردن ادرار ،اضافه وزن بدون دلیل یا در آزمایش ادراری که برای چک آپ یا هر دلیل دیگر فرستاده میشود پزشک میتواند متوجه دفع پروتیین در ادرار بشود.

علت پروتئینوری در کودکان چیست؟

علل دفع پروتیین بسیار متعدد و مهم میباشد.هر گونه آسیب به کلیه از جمله عفونت ادراری یا مسمومیت با مواد شیمیایی میتواند باعث دفع پروتیین بشود.

اگر کودک شما عفونت ادراری داشته باشد، پروتئینوری او پس از درمان عفونت از بین می رود.ولی در صورت عفونتهای مکرر ادراری که قسمتی از بافت کلیه خراب میشود دفع پروتیین ادامه پیدا میکند.

سندرم نفروتیک به مواردی گفته میشود که دفع پروتیین ادرار بسیار بالا و با ورم شدید و کاهش آلبومین خون همراه باشد.

فشار خون بالا ،چاقی مفرط میتوانند باعث دفع پروتیین در ادرار بشوند.

مصرف طولانی بعضی داروها عامل دیگر دفع پروتیین ادرار میباشد.

بیماری دیابت در صورتی که قند خون خوب کنترل نشود عامل مهم دفع پروتیین و آسیب کلیوی است.

دربسیاری از بیماریهای سیستمیک مانند بیماریهای روماتولوژی یا خود ایمنی ،بدخیمیها ،بیماریهای متابولیک ارثی علاوه بر آسیب ارگانهای دیگر امکان دارد کلیه دچار آزردگی و دفع پروتیین یا خون بشود.

عفونتهای ویروسی مانند کووید ،سیتومگالوویروس ،هرپس و ….میتواند کلیه را هم درگیر و باعث دفع پروتیین بشود.حتی در موقع سرماخوردگی ویروسی نیز گاهی به طور موقت دفع پروتیین ایجاد میشود.

 پروتئینوری در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟

از آنجایی که شما نمی توانید پروتئین را در ادرار فرزندتان ببینید، باید با آزمایش ادرار تشخیص داده شود. برای این آزمایش، نمونه ای از ادرار کودک شما جمع آوری شده و برای تشخیص به آزمایشگاه ارسال می شود.

پس از اولین آزمایش، پزشک ممکن است بخواهد ادرار فرزندتان را از نظر پروتئین دوباره بررسی کند. این به این دلیل است که پروتئین گاهی خود به خود از بین می رود (پروتئینوری گذرا). اگر در آزمایش دوم پروتئین همچنان بالا باشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک نمونه ادرار 24 ساعته از فرزندتان جمع آوری کنید. این به پزشک اجازه می دهد تا میزان پروتئین موجود در ادرار را با دقت بیشتری اندازه گیری کند.

پزشک شما ممکن است خون فرزندتان را آزمایش کند. او همچنین ممکن است سونوگرافی یا سی تی اسکن را درخواست کند. این دو روش از کلیه ها و اطراف کودک شما عکس می گیرند تا مشکلات را بررسی کنند. این روش ها دردناک نیستند.

برای تشخیص پروتئینوری وضعیتی، پزشک کودک شما 2 نمونه ادرار را بررسی می کند. اولی در صبح، درست پس از بیدار شدن فرزندتان جمع آوری می شود. نمونه دوم در طول روز جمع آوری می شود. نمونه ها در ظروف جداگانه نگهداری می شوند. اگر کودک شما پروتئینوری وضعیتی دارد، نمونه صبحگاهی پروتئینی در آن وجود نخواهد داشت. اما ادرار جمع آوری شده در طول روز دارای پروتئین خواهد بود.

نکته مهم :

مقدار مجاز دفع پروتیین در ادرار کودکان بسیار متفاوت از مقدار مجاز دفع پروتیین در بزرگسالان میباشد .در نتیجه مقدار طبیعی ذکر شده پروتیین در ادرار 24 ساعته باید حتما بر طبق سن و وزن کودک و توسط پزشک تفسیر شود.و مقدار طبیعی برای یک بزرگسال میتواند برای  یک کودک بسیار بالا باشد.

آیا می توان از پروتئینوری در کودکان پیشگیری کرد یا از آن جلوگیری کرد؟

پروتئینوری قابل پیشگیری یا اجتناب نیست. با این حال، شما می توانید با نوشیدن مقدار زیادی آب در روز، سلامت کلیه ها را به خوبی انجام دهید. این مواد زائد را از کلیه های شما خارج می کند.

درمان دفع پروتیین در ادرار چیست؟

اگر آزمایشات نشان دهد که فرزند شما پروتئینوری ارتواستاتیک دارد یا فقط مقادیر کمی پروتئین در ادرار دارد، نیازی به درمان نیست.

اگر آزمایش‌ها مقدار زیادی پروتئین در ادرار کودک شما را نشان دهد و پاها و پلک‌های او ورم کرده باشد، پزشک ممکن است او را نزد یک متخصص کلیه بفرستد. به این پزشک نفرولوژیست می گویند. نفرولوژیست ممکن است بیوپسی کلیه را انجام دهد. در طی این روش جراحی ساده، یک قطعه کوچک از بافت کلیه برداشته می شود. پزشک شما قطعه را زیر میکروسکوپ بررسی می کند. این ممکن است به او کمک کند تا بفهمد چه چیزی باعث ایجاد پروتئین در ادرار کودک شما می شود. هنگامی که پزشک علت وقوع آن را بداند، می تواند مشکل را درمان کند.

زندگی با پروتئینوری در کودکان

اگر کودک شما پروتئینوری در ادرار دارد، سطح فعالیت او نیازی به تغییر نخواهد داشت. او ممکن است به دلیل تورم پلک ها، مچ پا یا پاها احساس ناراحتی کند، اما پزشک شما می تواند این مشکلات را درمان کند.

تغذیه در پروتیینوری

برای مصرف پروتیین در این کودکان محدودیت زیادی وجود ندارد در عین حال مصرف بی روی پروتیین نیز توصیه نمیشود .کلا با توجه به سن و وزن کودک مقدار مجاز پروتیین روزانه برای آنها تعیین میشود.برای همه این بیماران غذای کم نمک توصیه میشود.

آیا تورم در پلک ها، مچ پا و پاها می تواند ناشی از عامل  دیگری غیر از دفع پروتیین باشد؟

بله .سینوزیت ،آلرژی ،گرفتگی بینی یا کم کاری تیروید میتواند تورم پلک ایجاد کند .تورم پاها میتواند ناشی از آویزان بودن طولانی پا یا مصرف بعضی از داروها هم رخ دهد.

پیش آگهی پروتئینوری در صورت عدم درمان چگونه است؟

در درجه اول بستگی به بیماری زمینه ای آن دارد .معمولا در بیماریهای روماتولوژی یا ارثی درمان سختتر و طولانی تر دارد.ولی حتی در صورت عدم وجود بیماری سیستمیک ،مثل پروتیینوری ناشی از پرفشار خونی یا چاقی در صورت عدم درمان باعث از کار افتادگی کلیه و نیاز به شروع دیالیز یا انجام پیوند کلیه میشود.

آیا کاری وجود دارد که بتوانم پروتئینوری را از بین ببرم؟

بله با درمان بیماری زمینه ای و مصرف داروههای که دفع پروتیین را کم میکنند.

آیا این عارضه می تواند ناشی از مصرف زیاد پروتئین باشد؟

در صورت داشتن کلیه سالم صرف مصرف پروتیین باعث دفع پروتیین در ادرار نمیشود.

آیا دفع پروتیین در ادرار با افزایش کراتینین خون ارتباط دارد؟

بله . در صورت عدم درمان وبا تداوم دفع پروتیین به مقدار زیاد و به مدت طولانی کارکرد کلیه کاهش پیدا کرده و کراتینین خون که نشانگر کارکرد کلیه است افزایش میابد.

آیا دفع پروتیین در ادرار خانمهای باردار باعث ایجاد این مشکل در نوزاد میشود ؟

دفع پروتیین در ادرار خانم باردار یا اکلامپسی ربطی به دفع پروتیین در نوزاد نخواهد داشت.

کلا در صورت وجود پروتیین در آزمایش ادرار کودک خود  در چه مواردی باید سریعا به پزشک مراجعه کنیم؟

• وجود ورم
• وجود خون علاوه بر پروتیین در ادرار
• سابقه وجود فرددیالیزی یا فرد ی با سابقه پیوند کلیه در فامیل
• وجود تورم و درهای مفصلی یا استخوانی
• سابقه مصرف داروی طولانی مدت به هر دلیل
• فشارخون بالا
• ابتلا به دیابت
• وجود کاهش شنوایی در کودک مبتلا
• وجود ضایعات پوستی مزمن
• سابقه عفونت ادراری مکرر
• افرادی که تک کلیه هستند یا کلیه نابجا دارند
• چاقی یا لاغری مفرط در کودک
• افزایش پروتیین در آزمایشات ادرار بعدی
• وجود هرگونه بیماری غیر کلیوی مزمن دیگر (چون میتواند عارضه کلیوی نیز به جا بگذارد)

در کل لازم به تذکر مجدد است که هر چند  دفع پروتیین در ادرار گاهی گذرا و بی اهمیت است ولی حتما و حتما نیاز بررسی های لازم توسط پزشک داشته و در صورت عدم درمان یا درمان دیر هنگام میتواند منجر به نارسایی کلیه بشود.

دکتر زهرا پورنصیری /نفرولوژیست کودکان

انتشارمطلب فوق در صورت ذکر منبع (www.drpournasiri.com)و نام نویسنده بلا مانع است.